Nie zamykaj oczu na przemoc wobec dzieci! Reaguj!

W listopadzie po raz 21. obchodzimy Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy Wobec Dzieci. Zawsze jednak warto przypominać i zachęcać, by reagować bezzwłocznie, gdy najmłodszym dzieje się krzywda. Jak reagować, gdy jesteśmy świadkami przemocy wobec dziecka? Na to pytanie odpowiada dr Agata Błońska z Centrum Medycznego Medyceusz w Łodzi.

Przemoc ma konsekwencje nie tylko fizyczne, lecz także długofalowe, psychiczne, dotykające wielu obszarów życia dziecka. Zaburza rozwój umysłowy, emocjonalny i społeczny, może również prowadzić do traumy. Dziecięca psychika jest narażona na wiele niekorzystnych skutków m.in. chroniczny strach, lęk, tiki nerwowe, zaburzenia snu, kłopoty z koncentracją oraz problemy w szkole. Szkodliwe skutki ma dla najmłodszych również samo obserwowanie przemocy domowej. Niestety, jak uczy doświadczenie: sprawcami przemocy wobec dzieci najczęściej są osoby im najbliższe.

Jak reagować, gdy jesteśmy świadkami przemocy wobec dziecka?

- Ważne jest, aby nie zamykać oczu na przemoc. Często nawet nawiązanie dłuższego kontaktu wzrokowego z agresorem może przynieść odpowiedni skutek. Osoba taka dostaje wtedy sygnał, że ludzie obserwują jego zachowanie i nie jest im ono obojętne – mówi dr Agata Błońska. – Czasem dobrze jest nazwać to, czego jesteśmy świadkami np. „Widzę, że bije pani/pan dziecko”, „Proszę przestać, proszę nie bić dziecka”. Jeśli znamy osobę, która krzywdzi dziecko, można spróbować skontaktować się ze szkołą lub przedszkolem, do którego uczęszcza dziecko. Sprawę można również zgłosić na policję lub do sądu rodzinnego. Ważne jest to, aby reagować.

Z badań przeprowadzonych przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę wynika, że w 2022 roku ponad połowa (59%) badanych uznała, że bicie dzieci jako kara nigdy nie powinno być stosowane (2017 – 49%, 2013 – 47%, 2010 – 34%). Prawie co trzeci respondent (31%) stwierdził, że są sytuacje, kiedy jest ono usprawiedliwione, a 6% badanych to zdecydowani zwolennicy stosowania kar cielesnych. Wyniki te pokazują, że w Polsce systematycznie wzrasta liczba osób, które są przeciwnikami karania fizycznego dzieci.

Warto zaznaczyć, że każdemu dziecku, niezależnie od pochodzenia, wyznania i koloru skóry, przysługują takie same prawa - prawa dziecka. Prawo do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, zaniedbaniem czy złym traktowaniem gwarantuje im konwencja o prawach dziecka. Dokument ten uchwalony został w 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowany przez Polskę w 1991 roku.

Czym jest przemoc wobec dzieci?

Najbardziej znaną definicją przemocy wobec dziecka jest definicja D. G. Gill’a, według której krzywdzenie dzieci to każde działanie lub bezczynność jednostki, instytucji lub społeczeństwa jako całości i każdy rezultat takiego działania, lub bezczynności, które deprecjonuje prawa i swobody dzieci i/lub zakłóca ich optymalny rozwój.

Jakie są formy przemocy?

Rozróżniamy cztery główne formy przemocy:

• Pierwszą jest przemoc fizyczna, czyli wszelkie zachowania agresywne powodujące ryzyko uszkodzenia ciała np. bicie, szarpanie, kopanie czy duszenie.
• Drugą formą jest przemoc psychiczna, która ma na celu wywołanie lęku u dziecka i ma powodować podporządkowanie się agresorowi. Przejawia się ona m. in. w ignorowaniu potrzeb emocjonalnych dziecka, braku wyrażania uczuć oraz wrogości do najmłodszego.
• Trzecią formą jest przemoc seksualna, czyli wykorzystywanie dziecka do zaspokajania swoich potrzeb seksualnych.
• Ostatnią formą przemocy jest tzw. zaniedbanie, które wyraża się poprzez brak zaspokajania podstawowych potrzeb dziecka, zarówno fizycznych jak i psychicznych.

Jak można pomóc dziecku?

Najważniejsza jest interwencja, umożliwiająca zatrzymanie przemocy oraz udzielenie dziecku pomocy. Ważne, aby nie pozostawać obojętnym. Należy reagować szybko, aby jak najwcześniej przerwać krzywdę dziecka. Warto powiadomić szkołę lub przedszkole, do której uczęszcza dziecko. Można powiadomić Ośrodek Pomocy Społecznej, zawiadomić policję lub skierować pismo z opisem sytuacji do Sądu Rodzinnego. Działania te można zrobić anonimowo.

Jeżeli widzisz przemoc wobec dziecka, nie zastanawiaj się, reaguj, wezwij policję, dzwoniąc pod numer 112 lub 997. Numery alarmowe są bezpłatne i czynne całą dobę.